Racjonalizacja czyli zastosowanie środków, działań ukierunkowanych na zmiany usprawniające proces, przedmiot, usługę. Racjonalizacja procesów biznesowych w przedsiębiorstwach lub jednostkach administracji publicznej wiąże się z poprawą efektywności, jakości i szybkości realizacji tych procesów.
W wyniku racjonalizacji kluczowych procesów w biznesie uzyskuje się istotny wzrost konkurencyjności.
Bardzo dużym ryzykiem w racjonalizacji procesów, które niosą często za sobą potrzebę redukcji kosztów wytwarzania, jest opór przed zmianami wynikający z obawy przed pogorszeniem warunków pracy (przede wszystkim wynagrodzenia pracy i większego obciążenia pracą).
Jest to jedno z głównych ryzyk racjonalizacji procesów, które musi być rozpatrywane w kategoriach istotnego czynnika wpływającego na powodzenie działań racjonalizacyjnych. Aby zminimalizować to ryzyko należy podejmować stosowne analizy ryzyka oraz działania zapobiegawcze. Skuteczność tych działań zależy od poziomu skomplikowania usprawnianych procesów, specyfiki danej firmy i poziomu doświadczenia zespołu projektowego zarządzającego działaniami racjonalizacji.
Racjonalizacja w biznesie najczęściej dotyczy kluczowych obszarów i zasobów firmy i jest ukierunkowana m.in. na:
- poprawę efektywności czasu pracy pracowników przez zwiększenie wydajności pracy i wartości dodanej w dostępnym czasie
- poprawę efektywności pracy maszyn i narzędzi. Szczególnie tych najdroższych w eksploatacji i będących wąskimi gardłami w procesie
- wzrost jakości realizowanych procesów i jakości wytwarzanych produktów oraz usług
- skrócenie czasu realizacji realizowanych zamówień
- redukcję kosztów wytwarzania i ogólnych kosztów funkcjonowania firmy
- redukcję zbędnych zapasów poprzez m.in. zwiększenie szybkości rotacji zapasu
- optymalizację konstrukcji wytwarzanych produktów
- poprawę konkurencyjności i atrakcyjności oferowanych produktów i usług
W procesie racjonalizacji korzystną strategią jego skutecznej realizacji jest działanie w myśl zasady „człowiek zadowolony jest człowiekiem bardziej wydajnym”.
