Metoda 5-WHY (z ang. – 5-Dlaczego?) jest jedną z metod pozwalających na wykrywanie przyczyn problemów/defektów. Jest to zasada, którą stosujemy w celu ustalenia podstawowej przyczyny problemu. Twórcą tej metody jest Sakichi Toyoda. Zadawanie kilku pytań dlaczego (z ang. Why?) pozwala dojść do źródła zakłóceń, gruntownie zbadać przyczynę i skupić się na ich skutecznym rozwiązywaniu. Dzięki zadawaniu pytań dlaczego problem staje się bardziej zrozumiały, dzięki czemu podstawowa przyczyna jego powstania jest łatwiejsza do zidentyfikowania i wyeliminowania.
Analiza 5-WHY pozwala odpowiedzieć na pytania:
- dlaczego powstał problem?
- dlaczego go nie zauważyliśmy?
- jak go rozwiązać?
Prosty przykład:
- Pytanie 1: Dlaczego pracownik się przewrócił?
Odpowiedź: Podłoga była mokra. - Pytanie 2: Dlaczego podłoga była mokra?
Odpowiedź: Bo woda wyciekła z nieszczelnego zaworu. - Pytanie 3: Dlaczego zawór był nieszczelny?
Odpowiedź: Bo uszczelka była zużyta. - Pytanie 4: Dlaczego uszczelka była zużyta?
Odpowiedź: Bo nie była wymieniona od 3 lat. - Pytanie 5: Dlaczego nie była wymieniona od 3 lat?
Odpowiedź: Plan przeglądów prewencyjnych nie uwzględnia kontroli zaworów.
Przyczyną problemu jest plan przeglądów prewencyjnych, który nie uwzględnia kontroli zaworów!
Metoda 5-WHY jest prosta i łatwa do zastosowania w każdej organizacji/firmie. Nie wymaga znajomości statystyki. Można bardzo szybko ją wprowadzić poprzez proste i krótkie szkolenie.
Mimo nazwy 5-WHY, czasami wystarczą tylko 4 pytania, a czasem należy zadać ich więcej. Koniecznie trzeba zapamiętać, że metoda 5-WHY nie jest działaniem, ale dochodzeniem do problemu drogą dedukcji, która czasami może prowadzić do błędnych wniosków. Metoda ta może wydawać się trywialna, jednak sporo pozornie błahych spraw bywa nierozwiązywalna na drodze mniej rzeczowego podejścia do danego tematu.
Zdarza się nagminnie, że podobne problemy do przedstawionego powyżej są identyfikowane w przedsiębiorstwie w sposób subiektywny, który zależy od relacji zawodowych pomiędzy pracownikami itp. W takiej sytuacji wyciągane wnioski nie są miarodajne – przedsiębiorstwo NIE UCZY SIĘ NA BŁĘDACH i zamiast rozwoju cofa się dochodząc do takich przykładowych wniosków:
- Pytanie: Dlaczego pracownik się przewrócił?
Odpowiedź: Ponieważ był nieuważny!
Przyczyną problemu jest nieuwaga pracownika!
Oczywiście jest to wniosek błędny i odbije się niekorzystnie nie tylko na relacjach wśród kadry pracowniczej, lecz również na tak wydawałoby się odległych parametrach jak:
- terminowość produkcji
- jakość produkcji
- poziom wykonania
- itp. czynniki i parametry
To co wydaje się oczywiste nie zawsze takim jest. Ważne jest, aby w przedsiębiorstwie opierać się na schematach opracowanych przez specjalistów, nie próbując samodzielnie wyważać już wyważonych drzwi. Zasada Brzytwy Ockhama zabraniająca mnożenia bytów nie sprawdza się w identyfikowaniu tego typu problemów i błędów.
