Normowanie czasu pracy (NCP) jest procesem ustalania czasów normatywnych (planowanych) wykonania czynności, zadań i operacji wykonywanych na poszczególnych stanowiskach przez człowieka, maszynę lub narzędzie.
Normowanie czasu pracy może obejmować wszystkie wykonawcze czynności (oprócz pracy twórczej i koncepcyjnej, która może jedynie być ustalana w aspekcie terminów realizacji) wykonywane przez człowieka, maszynę lub środek transportu. Proces normowania czasów musi obejmować prawidłowo utworzoną strukturę czasów normatywnych takich jak:
- tg – czas główny
- tpz – (tr, ts) czas przygotowawczo-zakończeniowy
- tu – (tv) czas uzupełniający osobowy i rzeczowy
- tj – (te) czas jednostkowy osobowy i maszynowy
Jakie procesy można normować?
Normować można większość procesów ale głównym ograniczeniem jest ekonomiczne uzasadnienie konieczności normowania. Aby proces normowania był w wymiarze ekonomicznym opłacalny to sam proces normowania i późniejsze zarządzanie normami i normatywami musi być stosunkowo nie drogi.
Największy problem w uzyskaniu ekonomicznego uzasadnienia normowania czasów pracy istnieje w procesach o bardzo długiej czasochłonności, małej powtarzalności lub jej całkowitym braku (np. produkcja jednostkowa, remonty, naprawy). Aby normowanie czasów pracy było opłacalne również w tych procesach najtrudniejszych do znormowania niezbędne jest stworzenie narzędzi kalkulacji czasów planowanych w oparciu o normatywy elementarne.
Najpopularniejszym rozwiązaniem narzędzi kalkulacji czasów planowanych są arkusze kalkulacyjne z odpowiednio zaimplementowanymi formułami i ustalonymi wcześniej normatywami elementarnych czynności standardowych. Takie rozwiązanie daje możliwość i przede wszystkim jest ekonomicznie uzasadnione dla zastosowania w skomplikowanych procesach czasochłonnych i o bardzo małej powtarzalności (lub jej braku).
Takie rozwiązania zostały zaimplementowane w takich procesach wytwórczych jak: produkcja i remonty statków, utrzymaniu ruchu, remonty maszyn, produkcja samolotów, helikopterów, ciężarówek, autobusów, maszyn górniczych, konstrukcji stalowych etc.
Zastosowanie normowania czasów pracy w procesach o dużej powtarzalności dla wyszkolonego i doświadczonego normisty nie stanowi większego problemu.
Jakie są korzyści z normowania czasów pracy?
Normowanie czasów pracy i prawidłowe zarządzanie czasami planowanymi w zintegrowanym systemie produkcyjnym (ERP, MRP2,) daje następujące korzyści ułatwiające:
- lepsze planowanie i poziomowanie produkcji,
- poprawę efektywnego wykorzystania zasobów,
- planowanie zatrudnienia,
- szczegółową kalkulację kosztów wytwarzania,
- redukcję kosztów wytwarzania,
- skracanie czasów realizacji zleceń,
- możliwość pomiaru i monitoringu efektywności czasu pracy,
- definicję i pomiar elementarnych czynności dodających wartość.
Jak optymalizować normy (zwiększać wydajność) zgodnie z zasadami humanitaryzmu pracy?
Normy czasowe na wykonanie poszczególnych zadań odkąd istnieją zawsze budzą emocje i nie jednokrotnie są przedmiotem konfliktów pomiędzy pracownikiem i pracodawcą. Z jednej strony optymalizacja kosztów poprzez zwiększanie wydajności pracy a z drugiej należyte poszanowanie pracownika.
Humanitaryzm pracy i proces optymalizowania norm czasowych (zwiększanie wydajności) można ze sobą pogodzić aczkolwiek nie jest to łatwe zagadnienie. Aby pogodzić humanitaryzm pracy z procesem zwiększania wydajności należy przede wszystkim przyjąć i stosować następujące zasady:
- Do czasów normowanych (tg) należy dodawać czasy uzupełniające zawierające m.in. potrzeby osobiste człowieka z uwzględnieniem poziomu obciążenia pracą (wydatek energetyczny) oraz poziomu ryzyka ergonomicznego. Tłumacząc w uproszczeniu – do czasu potrzebnego na wykonanie normowanej czynności należy uwzględnić tym większy dodatek na odpoczynek im cięższa i im mniej ergonomiczna praca.
- Podczas normowania czasów głównych (nakładu czasu potrzebnego na wykonanie czynności) należy uwzględnić tzw. normalne tempo pracy człowieka średnio wprawionego. W procesie normowania technikami podstawowymi, m.in. chronometrażem dużym problemem jest obiektywne określenie normalnego tempa pracy człowieka i niestety jest bardzo często przedmiotem sporu. Rozwiązaniem tego problemu jest wykorzystanie technik normowania tzw. analiz ruchów elementarnych, które są stosowane w szerokim zakresie na całym świecie i jest już w nich ustalone prawidłowe tempo pracy człowieka.
- Norma czasowa musi odzwierciedlać nakład czasowy dla konkretnej metody pracy przyjętej jako standardowa metoda. Jest to bardzo istotny element humanitarnego normowania czasów ponieważ metoda pracy ma bardzo duży wpływ na czasochłonność wykonywanej czynności.
- Standardowe metody pracy muszą być realne do zastosowania, oraz znane przez pracowników wykonywane zadania.
- Stosować się do stwierdzenia „praca jest dla człowieka, a nie człowiek dla pracy”.
Techniki normowania czasu pracy i obliczania obciążenia pracą:
- chronometraż
- analizy ruchów elementarnych MTM (MTM1, MTM2, MTM3, TMC-1, TMC-2, BMP-1, BMP-2, SD, UAS, MEK, LOG, MOST)
- obserwacje migawkowe i fotografia dnia
- nagrania wideo
- szacowanie i porównywanie
- zapis własny
Przy normowaniu czasu pracy bardzo istotnym jest aby norma odnosiła się do optymalnej metody pracy, której czasochłonności może być niejednokrotnie krótsza o kilkadziesiąt procent od powszechnie stosowanych metod.
Jednostki czasu wykorzystywane do normowania czasu:
- standardowe – sekunda, minuta, godzina
- techniczne – HM (niem. Hundertstelminuten)
1HM = 1/100 minuty
Jednostka najczęściej stosowana przy pomiarach czasów pracy stoperem, rozpowszechniona przez organizację REFA. - techniczne – TMU (ang. Time Measurement Unit)
1TMU = 0,036 sek, 1godzina = 100 000 TMU
Jednostka czasu stosowana przy analizach ruchów elementarnych, m.in. MTM
